Πληροφορίες υποβάθρου - ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

Γενικά:

Η χρήση του καπνού σε οποιαδήποτε μορφή (τσιγάρο, ηλεκτρονικό τσιγάρο, μασώμενος κ.α.) και με οποιοδήποτε τρόπο χρήσης (εισπνοή καπνού, μάσηση κ.α.) αποτελεί την κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Υπολογίζονται περίπου 8 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως από καρκίνο και άλλες ασθένειες που οφείλονται στη χρήση του καπνού.

Το 80% από το 1 δισεκατομμύριο καπνιστών στον κόσμο ζουν σε χώρες με μεσαίο και χαμηλό εισόδημα και αποτελούν τον μεγάλο στόχο των καπνοβιομηχανιών.

Ο καπνός περιέχει πάνω από 7000 χημικές ουσίες εκ των οποίων τουλάχιστον οι 250 είναι επιβλαβείς και περισσότερες από 50 αποδεδειγμένα προκαλούν καρκίνο. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται ορισμένες από τις ουσίες αυτές:

Αμμωνία: συστατικό των καθαριστικών μπάνιου.

Αρσενικό: εντομοκτόνο – ζιζανιοκτόνο, ισχυρό δηλητήριο

Βουτάνιο: εύφλεκτο υλικό για τους αναπτήρες

Κάδμιο: συστατικό των μπαταριών

Κυάνιο ή κυανιούχο άλας: δηλητήριο - συστατικό σε μυοκτόνα φάρμακα, χρησιμοποιήθηκε και στους θαλάμους αερίων

Μονοξείδιο του άνθρακα: ισχυρό δηλητήριο - καυσαέριο

Μεθάνιο: αναθυμιάσεις των υπονόμων

Μεθανόλη: καύσιμο για πυραύλους

Μπογιά: βάφουμε επιφάνειες

Νικοτίνη: ισχυρό εντομοκτόνο

Πίσσα: ασφαλτωστρώνουμε τους δρόμους

Τολουόλιο: ισχυρό διαλυτικό

Φορμαλδεΰδη: συντηρητικό νεκρών οργανισμών

Το κάπνισμα επηρεάζει αρνητικά κάθε όργανο του ανθρώπινου σώματος, προκαλεί πολλές ασθένειες και μειώνει την υγεία των καπνιστών. Η διακοπή του καπνίσματος βελτιώνει ουσιαστικά την υγεία μας και προσθέτει χρόνια στη ζωή των καπνιστών.

Στατιστικά στοιχεία θανάτων συνδεδεμένων με το κάπνισμα:

Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες σε άνδρες και γυναίκες.
Το κάπνισμα προκαλεί περίπου το 90% (ή 9 στα 10) όλων των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα, για παράδειγμα περισσότερες γυναίκες πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα κάθε χρόνο, από ό, τι από τον καρκίνο του μαστού.
Το κάπνισμα προκαλεί περίπου το 80% (ή 8 στους 10) όλων των θανάτων από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.).

Οι κυριότεροι κίνδυνοι για την υγεία λόγω της χρήσης του καπνού:

Οι καπνιστές είναι πιο πιθανό από τους μη καπνιστές να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια και καρκίνο του πνεύμονα.
Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο 2 έως 4 φορές.
Το κάπνισμα αυξάνει 25 φορές την πιθανότητα σε άνδρες και γυναίκες να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα.
Το κάπνισμα επηρεάζει γενικά την υγεία, αυξάνει τις απουσίες από την εργασία και έτσι αυξάνει το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης.
Οι καπνιστές είναι πιο πιθανό από τους μη καπνιστές να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια και καρκίνο του πνεύμονα.

Κάπνισμα και καρδιαγγειακή νόσος

Οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ασθένειες που επηρεάζουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία (καρδιαγγειακές παθήσεις).
Ακόμη και οι άνθρωποι που καπνίζουν λιγότερα από πέντε τσιγάρα την ημέρα μπορεί να έχουν πρώιμα συμπτώματα καρδιαγγειακής νόσου.
Το κάπνισμα καταστρέφει τα αιμοφόρα αγγεία και μπορεί να προκαλέσει παχύνσεις και στενώσεις στον αυλό τους (αθηρωματικές πλάκες). Αυτό κάνει την καρδιά να χτυπάει πιο γρήγορα και την αρτηριακή πίεση να ανεβαίνει. Μπορεί επίσης να σχηματιστούν θρόμβοι.
Οι διαταραχές των αγγείων που προκαλούνται από το κάπνισμα μπορούν επίσης να μειώσουν τη ροή του αίματος στα πόδια και το δέρμα.

Κάπνισμα και αναπνευστική νόσος

Το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει τους πνεύμονες, καταστρέφοντας τους αεραγωγούς και τις κυψελίδες.
Το κάπνισμα προκαλεί τα περισσότερα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα.
Στις περιπτώσεις βρογχικού άσθματος, ο καπνός μπορεί να προκαλέσει ή να χειροτερέψει ένα επεισόδιο.

Κάπνισμα και καρκίνος

Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σχεδόν οπουδήποτε στο σώμα:

Ουροδόχο κύστη
Αίμα (οξεία μυελογενή λευχαιμία)
Τράχηλο της μήτρας
Κόλον και ορθό
Οισοφάγο
Νεφρούς και ουρητήρες
Λάρυγγα
Ήπαρ (Συκώτι)
Στο λαιμό, στη γλώσσα, στις αμυγδαλές
Πάγκρεας
Στομάχι
Τραχεία, βρόγχους και πνεύμονες

Κάπνισμα και άλλοι κίνδυνοι για την υγεία

Το κάπνισμα βλάπτει σχεδόν όλα τα όργανα του σώματος και επηρεάζει τη γενική υγεία ενός ατόμου.
Το κάπνισμα μπορεί να δυσκολέψει μια γυναίκα να μείνει έγκυος. Μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία του μωρού πριν και μετά τη γέννηση.
Το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει την υγεία των οστών. Οι γυναίκες που καπνίζουν μετά την αναπαραγωγική ηλικία έχουν ασθενέστερα οστά από τις γυναίκες που δεν κάπνισαν ποτέ. Διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάγματα οστών.
Το κάπνισμα επηρεάζει την υγεία των δοντιών και των ούλων και μπορεί να προκαλέσει απώλεια δοντιών λόγω της συσσώρευσης πλάκας η οποία συνδέεται με την δημιουργία πέτρας, ουλίτιδας και εν τέλει περιοδοντικής νόσου.
Το κάπνισμα προκαλεί σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και μπορεί να δυσκολέψει τον έλεγχο της νόσου. Ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη είναι 30-40% υψηλότερος για τους ενεργούς καπνιστές από τους μη καπνιστές.

Κάπνισμα και εθισμός

Το κάπνισμα αποτελεί μία από τις πιο εθιστικές συνήθειες και προκαλεί εξάρτηση του οργανισμού. Ο λόγος για τον εθισμό ενός ατόμου από το κάπνισμα είναι η νικοτίνη, μια ουσία που περιέχεται μέσα στον καπνό. Η ουσία αυτή μέσω των πνευμόνων περνάει στον εγκέφαλό μας και έτσι δημιουργεί πρόσχαιρα και ευχάριστα συναισθήματα. Ο οργανισμός αρχίζει να αναζητά όλο και περισσότερο αυτήν την αίσθηση και αρχίζει να ζητάει όλο και πιο πολύ νικοτίνη. Στο τέλος είναι τόσο μεγάλη η ανάγκη του οργανισμού σε νικοτίνη, που εθίζεται, δηλαδή ο οργανισμός πιστεύει ότι δεν μπορεί να «ζήσει» χωρίς αυτή.

Η νικοτίνη λοιπόν που περιέχεται στα είδη καπνού είναι εξίσου εθιστική όσο και οι περισσότερες ναρκωτικές ουσίες, π.χ. ηρωίνη.

Αποτελέσματα παύσης του καπνίσματος

Στα 20 λεπτά:

Οι καρδιακοί παλμοί και η αρτηριακή πίεση επανέρχονται στο φυσιολογικό Το αίσθημα ψυχρών άκρων που προκαλεί η νικοτίνη επιστρέφει στο κανονικό.

Στις 2 ώρες:

Η έλλειψη νικοτίνης αρχίζει να φαίνεται και προκαλεί κακή διάθεση, υπνηλία ή δυσκολία στον ύπνο.

Στις 8 ώρες:

Τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα επανέρχονται στο φυσιολογικό, αφού η εισπνοή καθαρίζει το μονοξείδιο του άνθρακα.

Στις 24 ώρες:

Ο βήχας αυξάνεται καθώς το σώμα καθαρίζει τις τοξίνες από τους πνεύμονες. Ο κίνδυνος ανάπτυξης ασθενειών της στεφανιαίας αρτηρίας μειώνεται.

Στις 48 ώρες:

Η νικοτίνη σχεδόν εξαφανίζεται από το σώμα. Τα νευρικά κύτταρα αρχίζουν να αναγεννιούνται. Οι γευστικοί κάλυκες που υπέστησαν ζημιές από την πίσσα και τα χημικά αρχίζουν να ανακτούν την ευαισθησία τους και έτσι το φαγητό μοιάζει πιο νόστιμο.

Στις 72 ώρες:

Η έλλειψη νικοτίνης κορυφώνεται προκαλώντας πονοκεφάλους, ναυτία, κράμπες, άγχος ή κατάθλιψη.

Στον 1 μήνα:

Ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2, καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων μειώνεται.

Στους 3 με 9 μήνες:

Τα κατεστραμμένα μέρη των πνευμόνων από τη σκόνη έχουν επιδιορθωθεί. Συμπτώματα όπως ο βήχας και η δυσκολία στην αναπνοή έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.

Στον 1 χρόνο:

Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρδιακών ασθενειών ως αποτέλεσμα αποθεμάτων λίπους ή συνδετικού ιστού μειώνεται στο 50%, έτσι ο κίνδυνος για καρδιακή προσβολή μειώνεται.

Στα 2-5 χρόνια:

Ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο μειώνεται στα επίπεδα ενός μη καπνιστή.

Επίσης στα 5 χρόνια οι κίνδυνοι για καρκίνο του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου και της ουροδόχου κύστης μειώνονται στο μισό.

Στα 10 χρόνια:

Οι πιθανότητες να εμφανιστεί καρκίνος των πνευμόνων μειώνεται στο 50% συγκριτικά με τις πιθανότητες κάποιου που δεν το έχει κόψει.

Και στα 15 χρόνια...

Ο κίνδυνος εμφράγματος επιστρέφει στις τιμές κάποιου που δεν έχει καπνίσει ποτέ.

ΚΑΠΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Τι είναι:

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι γνωστά με πολλά διαφορετικά ονόματα. Ονομάζονται μερικές φορές “e-cigs,” “e-hookahs,” “mods,” “vape pens,” “vapes,” “tank systems,” and “electronic nicotine delivery systems”. Κάποια ηλεκτρονικά τσιγάρα μοιάζουν με κανονικά τσιγάρα, πούρα ή σωλήνες. Ορισμένα μοιάζουν με στυλό, USB sticks και άλλα καθημερινά αντικείμενα, ενώ τα προϊόντα τους κυκλοφορούν σε διάφορες γεύσεις όπως κεράσι, βανίλια, κανέλα, καρπούζι, τσιχλόφουσκα και εσπεριδοειδή.

Πώς λειτουργούν:

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα παράγουν ένα αερόλυμα με τη θέρμανση ενός υγρού που συνήθως περιέχει νικοτίνη (την εθιστική ουσία που βρίσκουμε σε κανονικά τσιγάρα, πούρα και άλλα προϊόντα καπνού), αρώματα και άλλα χημικά τα οποία βοηθούν να γίνει το αεροζόλ. Οι χρήστες εισπνέουν αυτό το αεροζόλ στους πνεύμονες και οι παρευρισκόμενοι επίσης μπορεί να αναπνέουν αυτό το αεροζόλ όταν ο χρήστης εκπνέει στον αέρα.

Ουσίες που περιέχονται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα και οι επιπτώσεις τους στον οργανισμό:

Το αερόλυμα του ηλεκτρονικού τσιγάρου γενικά περιέχει λιγότερα τοξικά χημικά από το θανατηφόρο μίγμα των 7.000 χημικών ουσιών στον καπνό από κανονικά τσιγάρα. Ωστόσο, στο ηλεκτρονικό τσιγάρο το αερόλυμα δεν είναι ακίνδυνο. Μπορεί να περιέχει επιβλαβείς ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της νικοτίνης, των βαρέων μετάλλων όπως ο μόλυβδος, το νικέλιο και ο κασσίτερος, πτητικών οργανικών ενώσεων, αρωματικών ουσιών όπως το διακετύλιο και άλλων παραγόντων που προκαλούν καρκίνο.

Τα περισσότερα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχουν νικοτίνη, η οποία έχει γνωστές επιπτώσεις στην υγεία. Είναι ιδιαίτερα εθιστική, είναι τοξική για την ανάπτυξη εμβρύων, μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εφήβου, να επηρεάσει την προσοχή, τη μάθηση και τη μνήμη και να προκαλέσει εθισμό. Επίσης η νικοτίνη αποτελεί κίνδυνο για την υγεία των εγκύων γυναικών και των αναπτυσσόμενων μωρών τους.

Εκτός από τα παραπάνω, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να προκαλέσουν ακούσιους τραυματισμούς. Οι ελαττωματικές μπαταρίες έχουν προκαλέσει πυρκαγιές και εκρήξεις, μερικές από τις οποίες έχουν καταλήξει σε σοβαρούς τραυματισμούς. Επιπλέον, η οξεία έκθεση σε νικοτίνη μπορεί να είναι τοξική.

Τα παιδιά και οι ενήλικες έχουν δηλητηριαστεί με κατάποση, εισπνοή ή απορρόφηση από το δέρμα υγρού ηλεκτρονικού τσιγάρου.

Χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων για τη διακοπή του καπνίσματος:

Αν και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν τη δυνατότητα να ωφελήσουν τους ενήλικες καπνιστές εάν χρησιμοποιηθούν ως πλήρες υποκατάστατο των κανονικών τσιγάρων και άλλων καπνικών προϊόντων, πάντα στο πλαίσιο ενός προγράμματος διακοπής του καπνίσματος υπό την επίβλεψη ειδικών, οι περισσότεροι ενήλικοι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων, δεν σταματούν να καπνίζουν τα συμβατικά τσιγάρα και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν και τα δύο προϊόντα (γνωστή ως "διπλή χρήση" dual use).

Χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων από εφήβους και νέους:

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν είναι ασφαλή για νέους, νεαρούς ενήλικες, έγκυες γυναίκες ή ενήλικες που δεν έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν προϊόντα καπνού. Δυστυχώς είναι το πλέον χρησιμοποιούμενο προϊόν καπνού μεταξύ των νέων. Για παράδειγμα σε μία μελέτη το 2018 στις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότερα από 3,6 εκατομμύρια μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό τσιγάρο, ενώ το 40% των χρηστών ηλεκτρονικού τσιγάρου ηλικιών 18 έως 24 ετών, δεν είχαν καπνίσει ποτέ απλό τσιγάρο. Αν λοιπόν κάποιος έφηβος ή νέος δεν έχει καπνίσει ποτέ με οποιοδήποτε τρόπο καλό είναι να μην το ξεκινήσει.

ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Το παθητικό κάπνισμα, δηλαδή η εισπνοή του καπνού έμμεσα από κάποιον που καπνίζει δίπλα μας ή άμεσα από τον καπνό των τσιγάρων του περιβάλλοντος χώρου, είναι ουσιαστικά μια μορφή βίας που μπορεί να ασκήσει κάποιος στον συνάνθρωπό του και έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί πολλές από τις ίδιες ασθένειες που εμφανίζονται και στους ενεργούς καπνιστές, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου του πνεύμονα, και των αναπνευστικών παθήσεων.

Το ETS (Environmental Tobacco Smoke) έχει ενταχθεί στις καρκινογόνες συνήθειες και ουσίες, σημειώνεται δε ότι το παθητικό κάπνισμα προκαλεί επιπλέον 1,2 εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το παθητικό κάπνισμα ή περιβαλλοντικό κάπνισμα έχει δύο μορφές:

κάπνισμα

Τι είναι το δευτερογενές κάπνισμα (second – hand smoking):

Το δευτερογενές κάπνισμα συνήθως ταυτίζεται με το παθητικό κάπνισμα. Είναι η εισπνοή του καπνού, όταν κάποιος άλλος καπνίζει. Η έκθεσή μας στο παθητικό κάπνισμα σε έναν κλειστό χώρο γίνεται:

1. από την εκπνοή του καπνιστή

2. από τον καπνό του αναμένου τσιγάρου ή ηλεκτρονικού τσιγάρου.

Το παθητικό κάπνισμα από τον καπνό του αναμένου τσιγάρου είναι πιο επιβλαβές από αυτό από την εκπνοή του καπνιστή. Αυτό συμβαίνει διότι ο καπνός από την εκπνοή του καπνιστή έχει ήδη φιλτραριστεί στα πνευμόνια του και έχουν δεσμευτεί κάποιες ουσίες.

Η έκθεσή μας στο παθητικό κάπνισμα γίνεται κυρίως στους παρακάτω χώρους:

στο σπίτι, όταν καπνίζει οποιοσδήποτε μέσα σε αυτό π.χ. ο μπαμπάς
σε χώρους εργασίας, όπως στο σχολείο, στα μαγαζιά κ.α.
σε χώρους διασκέδασης, όπως τα εστιατόρια
σε μέσα μεταφοράς, όπως στο αυτοκίνητο.

Το παθητικό κάπνισμα επηρεάζει όχι μόνο αυτούς που βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τον καπνιστή, αλλά και το έμβρυο είτε στην περίπτωση που η ίδια μητέρα καπνίζει είτε σε περίπτωση που η μητέρα βρίσκεται στον ίδιο χώρο με έναν καπνιστή.

Τριτογενές παθητικό κάπνισμα ή “καπνός …από τρίτο χέρι” (third-hand smoke):

είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το αόρατο τοξικό μείγμα που προσκολλάται στα μαλλιά, στα ρούχα των καπνιστών, αλλά και στα έπιπλα ενός χώρου στον οποίο έχουν, προηγουμένως, καπνίσει. Το τοξικό αυτό μείγμα περιέχει βαρέα μέταλλα, καρκινογόνες ουσίες και ραδιενεργά στοιχεία, ικανά να μολύνουν ένα παιδί που ανυποψίαστο μπουσουλάει στο πάτωμα και κατόπιν βάζει τα χέρια του στο στόμα ή τα κατοικίδια μας ή οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με τα αντικείμενα του σπιτιού ενός καπνιστή. Το τριτογενές κάπνισμα παραμένει, έστω και αν ο χώρος αυτός αεριστεί.